Dodano: 30.05.2022 | Zaktualizowano: 30.05.2022
W marcu 2020 roku ruszyły prace remontowe wrocławskich mostów Pomorskich. Zgodnie z projektem mosty mają zostać przebudowane i wyremontowane. Baszty odzyskają swoją świetność i ciekawy wygląd. Z terenu objętego remontem znikną również szpecąca rury ciepłownicze. Koszt całego remontu i przebudowy wyniesie prawie 70 mln złotych brutto. Środki na realizację projektu wyłoży Miasto Wrocław, Fortum oraz MPWiK. Remont mostów Pomorskich wymaga również przeorganizowania ruchu na terenie inwestycji. Nadzór nad pracami objął konserwator zabytków, który zadba o przywrócenie blasku zabytkowej przeprawy, która odzyska m.in. stylowe latarnie na wieżyczkach. Zgodnie z zapowiedziami wykonawcy prace rozpoczęły się od mostu Północnego i rozbiórki nawierzchni przeprawy. Krok po kroku opisujemy prace związane z przebudową mostów Pomorskich.
W listopadzie 2019 r. rozstrzygnięto przetarg na remont mostów Pomorskich. Co zawiera plan przebudowy? Przede wszystkim wymianę elementów konstrukcyjnych i przygotowanie pełnej infrastruktury drogowej. Na Pomorskiej powstanie nowa jezdnia, nowe torowisko, chodniki, ścieżki rowerowe oraz przystanek wiedeński. Wykonawca wymieni wszystkie sieci, a nieestetyczny rurociąg ciepłowniczy zostanie schowany. Głównym celem remontu jest przywrócenie blasku tej zabytkowej części Wrocławia. Warto wspomnieć, że projekt remontu jest wstępem do kolejnej bardzo ważnej inwestycji, a mianowicie remontu ulicy Pomorskiej.
Pod koniec roku Wrocławskie Inwestycje podpisały umowę z firmą ProTra Building na przebudowę mostów Pomorskich. W umowie i projekcie zakreślono ramy prac remontowych. Mają one objąć trzy mosty, przebudowę torowiska, ulicy, chodników oraz wymianę sieci podziemnych. Ważne jest to, że nadzór nad pracami objął konserwator zabytków. Dzięki temu mosty odzyskają swój dawny blask, a najstarszy most południowy zmieni się nie do poznania. Remont i przebudowa mostów potrwają 36 miesięcy.
Wykonawca rozpoczął pierwsze prace na terenie inwestycji. 15 stycznia na mostach pojawiła się ekipa budowlana, która dokonała odkrywek i zweryfikowała stan jego konstrukcji. Odkrywki miały pomóc w określeniu pierwszych prac na moście i sposobu organizacji ruchu na czas remontu.
Dokładnie 7 marca ruszyły prace związane z przebudową mostów Pomorskich. Jest to duża inwestycja, która obejmuje przebudowę trzech mostów: Północnego, Środkowego i Południowego. Do tego dochodzi remont sąsiednich ulic, skrzyżowania z ul. Księcia Witolda, chodników, torowiska tramwajowego, sieci podziemnej. Powstanie nowy przystanek tramwajowy i pojawi się nowe oświetlenie. W marcu na moście Pomorskim Północnym zdemontowano całe torowisko, rozpoczęły się prace rozbiórkowe nawierzchni jezdni, a także ulicy, która znajduje się między mostami. Wykonawca zamontował również rusztowania.
Do pracy ruszyli płetwonurkowie, którzy sprawdzili podwodne konstrukcje mostu Pomorskiego Południowego, stan fundamentów wieżyczek. Płetwonurkowie szukali także pozostałości kamiennych latarni. Materiał zdjęciowy został przeanalizowany przez inżynierów. Prace na moście Pomorskim Północnym i demontaż płyty nośnej należały do skomplikowanych. Beton z chodnika miał wymiary kilkunastu lub kilkudziesięciu metrów i musiał być najpierw piłowany. Następnie wkroczyli pracownicy z młotem pneumatycznym i koparka, która zdjęła dwutonową płytę. Nie ma co ukrywać, że beton z lat 30. XX wieku imponuje trwałością.
Z pomocą rusztowań, które zamontowano pod mostem, robotnicy mogli rozpocząć piaskowanie konstrukcji stalowej. W kwietniu zasypano również pierwsze studnie oraz instalacje kanalizacyjne. Warto napisać o ekstremalnie trudnych warunkach robót na moście Pomorskim Północnym. Robotnicy, którzy montowali rusztowania, musieli pracować podwieszeni na specjalistycznym sprzęcie alpinistycznym. W kwietniu rozpoczęto także piaskowanie konstrukcji stalowej zabytkowej przeprawy. Płyta nośna została rozebrana praktycznie w całości.
W maju kontynuowano piaskowanie konstrukcji stalowej na moście Pomorskim Północnym. Konstrukcja będzie pomalowana na kolor szary. Robotnicy rozpoczęli prace na odtworzeniem konstrukcji żelbetowej chodnika po wschodniej stronie historycznej przeprawy. Już na tym etapie można było zauważyć, że przeprawa pięknieje z godziny na godzinę. Dodatkowo wykonawca zapoczątkował proces malowania warstwy docelowej konstrukcji stalowej. Część konstrukcji stalowej mostu Pomorskiego Północnego została pomalowana docelową warstwą farby i zapoczątkowano odbudowę wschodniego chodnika z żelbetu. Dzięki piaskowaniu oczyszczono stal z rdzy, a część ubytków w moście zostało uzupełnionych. W maju kontynuowano konserwację zabytkowego mostu. Wykonawca przygotował stalowe belki, które zostaną wykorzystane do wybudowania chodników na wschodniej części przeprawy. Na kolejny miesiąc zaplanowano prace przy budowie konstrukcji i betonowaniu płyty nośnej.
Na moście Pomorskim Północnym trwały prace polegające na rozbiórce zniszczonych elementów. Przygotowano się do odbudowy konstrukcji. Stalowe belki o łącznej długości blisko 90 metrów zostały oczyszczone i przeszły śrutowanie. Belki zostały pomalowane na szaro. Na moście Pomorskim Północnym zostaną ułożone nowe konstrukcje chodnika po wschodniej stronie mostu. Po zakończeniu tego etapu prac rozpoczęto rozbiórkę chodnika po stronie zachodniej.
Na początku wakacji ruszyły prace nad betonowaniem ściany zaplecznej mostu Pomorskiego Północnego oraz przy odbudowie chodnika po stronie wschodniej przeprawy.
Przy moście Pomorskim Południowym powstanie tymczasowy ciepłociąg. Najważniejsze było usunięcie niebezpiecznego azbestu, który w minionych latach był używany do izolacji instalacji grzewczych. Tymczasowy ciepłociąg ma zastąpić nieestetyczne rury z zabytku. Zdemontowano kolejną część Mostu Północnego. Na nowej płycie pomostowej znajdzie się jezdnia z torowiskiem oraz ciąg pieszo-rowerowy. Przygotowano kolejny odcinek na betonowanie.
Zniknęła stara płyta pomostowa z mostu Pomorskiego Północnego, na jej miejscu powstaje nowa. Trwają prace nas tymczasowym ciepłociągiem i likwidacją brzydkiej rury ciepłowniczej. Wykonawca zajął się balustradami, które zostaną poddane renowacji poza terenem budowy i pod nadzorem konserwatora zabytków. Odrestaurowane zostaną również zabytkowe latarnie i wyjątkowe ozdoby. Na moście Pomorskim Północnym powstał kolejny odcinek płyty pomostowej i rozpoczęto montaż dylatacji w płycie pomostowej. Wykonawca zaplanował na wrzesień prace przy podporach zabytkowej przeprawy. Jako ciekawostkę podajemy fakt, że przeprawa z 1930 roku przeżyła II wojnę światową. W konstrukcji mostu znaleziono fragment pocisku prawdopodobnie z karabinu maszynowego. Na moście Pomorskim Północnym trwa betonowanie, a z mostu Południowego zniknęła nawierzchnia. Balustrady z piaskowca zostaną poddane konserwacji. W tym celu zostały zdemontowane i wywiezione.
Po moście Północnym przyszedł czas na Południowy. Ruch pieszych wciąż jednak mógł być utrzymany. Prace zaczęły się od demontażu torowiska tramwajowego i nawierzchni jezdni, a także balustrad, które zostaną poddane konserwacji w wyspecjalizowanej firmie kamieniarskiej. Firma zajmie się ich konserwacją, czyszczeniem i rekonstrukcją. Oprócz zabytkowych latarni zostaną odtworzone również maszkarony, które zostały przetransportowane. Most ma być tak samo imponujący, jak na początku XX wieku, a elementy ozdobne zostaną odrestaurowane i wrócą na swoje miejsce.
Zniknęła nawierzchnia z mostu Pomorskiego Środkowego. Przeprawa z XIX wieku została zdemontowana i poddana konserwacji. Wykonawca ułożył nową płytę pomostową na zachodnim moście, gdzie odbywa się ruch. Pomost technologiczny powstał z mostu, który jest wykorzystywany przez wojsko. Jego zadaniem jest rozwiązanie kolizji energetycznych, co mogłoby utrudnić i konserwację przeprawy. Na most trafiło tymczasowo całe niezbędne okablowanie.
Na początku 2021 r. rozpoczął się kolejny etap przebudowy Mostów Pomorskich, a dokładnie prace na skrzyżowaniu z ulicą Grodzką. Rozjazdy na ulicy Pomorskiej i Grodzkiej zostały wymienione. Na ten etap przeznaczono trzy miesiące prac. Zaczęto proces ukrycia starych rur ciepłowniczych, które nie pasowały do zabytkowej przeprawy. Kiedy przygotowano komory startowe i odbiorcze, to w kolejnym kroku było możliwe wykonanie przewiertu pod dnem rzeki metodą mikrotunelu. Ul. Grodzka została na ten czas zwężona w pobliżu mostu.
Kiedy pogoda zaczęła sprzyjać kolejnym pracom, wykonawca przystąpił do przebudowy rozjazdu i infrastruktury przy u. Pomorskiej i Grodzkiej. W sieciach podziemnych powstanie komora odbiorcza pod ciepłociąg, która będzie miała 17,5 m głębokości. W komorze przy moście Pomorskim Południowym zamontowano pierwsze dwuteowniki. Przyjechały nowe rozpory i zaplanowano zejście na 8 metrów głębokości. Nowe rozpory już przyjechały. Cały wykop w okolicy Księcia Witolda będzie miał 17,5 metrów, a ściany szczelinowe przygotowano na 20 metrów. Wyjęto aż 1400 ton gruntu. Do prac na głębokościach konieczna była koparka wykorzystywana przy budowie metra. Na dnie wykopu powstała metrowa betonowa podstawa komory. Dla bezpieczeństwa wybudowano ściany szczelinowe. Komory są niezbędne do wykonania przewiertów metodą mikrotunelingu pod dnem Odry.
Specjalnie przygotowany most pontonowy po przejściu próbnego wodowania został wykorzystany do konserwowania elementów mostu Południowego, które znajdują się nad nurtem Odry. Kontynuowane są praca na ul. Grodzkiej, powstają nowe rozjazdy tramwajowe, a części torowisk zostały przebudowane. Rozjazdy zostały przygotowane. Wykonawca wylał kolejną warstwę betonu w międzytorzu przy ulicach Pomorskiej i Grodzkiej. Przyjechały betoniarki, a robotnicy położyli masę bitumiczną na fragmencie skrzyżowania. Po zakończeniu prac na południowej części Grodzkiej kierowcy mogą korzystać z przejazdu po nowej nawierzchni i torowisku. Ułożono pierwszą podbudowę na skrzyżowaniu ul. Pomorskiej i Grodzkiej, a następnie dwie warstwy wiążące i ścieralne. Wykonawca przebudował rozjazdy i zabetonował odcinki torowiska. Na ul. Grodzkiej ułożono trzecią warstwę masy.
Rozpoczęto czyszczenie ceglanej konstrukcji Mostu Pomorskiego Południowego. Wciąż wiele prac przed wykonawcą, ale ponad 100-letnia przeprawa odzyskuje stopniowo swój blask. Na skrzyżowaniu ulic Grodzkiej, Pomorskiej i Odrzańskiej położono dwie warstwy masy bitumicznej oraz masę ścieralną. Najstarszy w kompleksie jest Most Pomorski Środkowy Wschodni. Nowe zbrojenie przygotowano do wylania płyty pomostowej.
Na głębokości 16,5 metra pod dnem Odry, przy moście Pomorskim Południowym wywiercono mikrotunel na 16,5 metrach głębokości. Wymagało to przebicia przez ścianę szczelinową. Kolejne prace polegały na przygotowaniu tunelu o długości 143 metrów. Przewiert wykonano poniżej wszystkich obiektów hydrotechnicznych. Głowica i stanowisko dowodzenia przypominały statki kosmiczne retro. Mikrotunel jest przygotowywany pod nowy ciepłociąg. Rozpoczęto prace również przy drugim tunelu. Wszystko po to, żeby w ciągu kilku miesięcy schować rury i rozpocząć prace przy remoncie zabytkowego mostu. W maju pojawiły się pierwsze krawężnik na moście Pomorskim Północnym, a na moście Pomorskim Południowym rozpoczęto iniekcje oraz spoinowanie konstrukcji. Ruszyły prace na moście Pomorskim Południowym. Wykonawca zajął się konserwacją elementów z piaskowca, w tym efektownych strażnic. Do prac wykorzystano most pontonowy. Wieżyczki, które stanowią bramę mostu od ul. Grodzkiej, mają kolory czarno – szary, ale po czyszczeniu będą miały kolor piaskowca. Z poziomu wody przeprowadzono wzmocnienie konstrukcji mostu pakerami iniekcyjnymi.
Przystąpiono do wzmacniania konstrukcji strażnic na moście Pomorskim Południowym. Wykonawca wykonał we wnętrzu strażnic 14 pali o wysokości 11 metrów każdy. Zapewni to trwałość obiektów przez wiele lat. W kolejce czeka renowacja pawilonów wykonanych z piaskowca. Mają odzyskać swój pierwotny blask. Pod dnem Odry wydrążono drugi mikrotunel. Przewiert wykonany na głębokości 16,5 metra ma prawie 144 metry długości i można już montować w nim ciepłociąg. Dzięki temu z zabytkowej przeprawy znikną rury. Demontaż rur odciąży cały obiekt i pozwoli na rozpoczęcie kolejnych prac. Warto tutaj dodać, że most Pomorski Południowy został zaprojektowany i wybudowany na początku XX wieku pod nadzorem wybitnego architekta Karla Klimma. Jednak stan techniczny mostu jest zły i konieczne są prace, które wzmocnią konstrukcję zabytkowej przeprawy. Wykonawca rozpoczął demontaż balustrad od strony wschodniej. Założono pakery iniekcyjne, które pomogą w renowacji mostu. Zajęto się również maszkaronami, które trafiły do renowacji. Na moście Pomorskim jest w sumie 68 maszkaronów. Są to rzeźbiarskie motywy dekoracyjne w postaci stylizowanej głowy ludzkiej lub fantastycznej postaci, stosowane w rzeźbie architektonicznej i rzemiośle artystycznym. Na początek do renowacji trafiły maszkarony z balustrady zachodniej, a następnie z balustrady wschodniej. Renowacją zajmuje się Zakład Obróbki Kamienia Naturalnego Głaz w Jeszkowicach pod Wrocławiem, który jest prowadzony przez Kazimierza Durawę. Wzmocniono również klinkierowe łuki na moście Pomorskim Południowym, a także rozpoczęto jego zbrojenie.
Na moście Pomorskim Południowym zdemontowano stare, wysłużone sieci. Postępuję pracę nad budową ciepłociągu w mikrotunelu pod dnem Odry. Powstał odcinek o długości 150 metrów. Spawane są rury, które następnie wjeżdżają do środka na rolkach. Bezszwowe, bardzo odporne rury sprowadzono z Chin statkiem. Takie rury tworzy się tylko w dwóch hutach na świecie. Najpierw trafiają do Rotterdamu, a następnie do Danii, gdzie są izolowane. Nowe barierki w kolorze zielonym pojawiły się na moście Pomorskim Północnym. Kolor jest zgodny z zaleceniami konserwatora zabytków. Barierki były malowane w specjalnym namiocie.
W drugim miesiącu wakacji rozpoczęto kolejny etap renowacji strażnic. Wzmocnione palami, czekają na dodatkowe prace, które czasowo wzmocnią ich konstrukcję. Następnie wykonawca przystąpi do remontu wieżyczek, które będą piękne jak dawniej i będą mieć kolor piaskowca.
Na moście Pomorskim Południowym powstały rusztowania, wzmacniające konstrukcję przeprawy od strony lustra wody. Można było usunąć pakery iniekcyjne ze wschodniej części mostu. Wyraźnie widać cegłę, która odżyła i została wyszorowana. Łuki klinkierowe zgodnie z zaleceniami projektanta muszą zostać wzmocnione, tak żeby most mógł służyć przez kolejne lata. Wybrano wykonawcę, który zajął się przebudową fragmentu ul. Pomorskiej od mostu Pomorskiego Północnego do ul. Cybulskiego wraz z osią skrzyżowania. Przeznaczono 4,7 mln zł na następujące prace:
Wykonawca zgodnie z umową ma 7 miesięcy na realizację zadania. Zaprojektowano przebudowę ul. Pomorskiej oraz zachodniej części placu Staszica. Od razu zaznaczono, że koszty będą kilkanaście razy większe niż przy remoncie pierwszego odcinka. Inwestor szuka środków zewnętrznych na realizację tego zadania.
Na wschodni fragment mostu Pomorskiego Południowego trafiło ponad 200 metrów sześciennych betonu. Klinkierowe łuki zostały wzmocnione i pojawiło się na nich zbrojenie. Jest to ważne, ponieważ stabilne podłoże pozwoli na demontaż nieestetycznych rur ciepłowniczych. Beton na wschodniej części mostu Pomorskiego Południowego związał się na ten moment. Ułożono 200 metrów sześciennych betonu, więc na ten moment pozostał jeszcze krótki odcinek w pobliżu ul. Księcia Witolda. Robotnicy rozebrali ostatnie elementy starej konstrukcji wschodniej części mostu Pomorskiego Południowego i mogą przystąpić do prac przy zbrojeniu i betonowaniu.
Wyczyszczono ostatni fragment sklepienia i zakończono prace nad wykonaniem płaszcza żelbetowego, który służy wzmocnieniu konstrukcji. Wykonawca przedstawił plan działania, który miał zapewnić bezpieczny demontaż rur ciepłowniczych. W końcu z mostu Pomorskiego zniknęły brzydkie rury. Most Pomorski Południowy wybudowano w 1905 roku, ale niestety w 1958 roku zamontowano na nim rurę ciepłowniczą. Zakrywała ona zabytkowe maszkarony, które odkryto w 2020 roku podczas remontu generalnego przepraw. Na szczęście rury zniknęły. Na moście pomorskim Północnym rozpoczęto natomiast układanie nowej nawierzchni i zamontowano barierki w kolorze zielonym od strony wschodniej. Trudne warunki atmosferyczne nie przeszkodziły w ułożeniu płyt chodnikowych na moście. Natomiast na moście Południowym ostatnie fragmenty jego wschodniej części zostały zaspoinowane. Prace prowadzono pod ogrzewanym namiotem. Wykonano iniekcję, która wzmocniła konstrukcję klinkierową zabytkowego mostu. Od strony lustra wody wykonano takie same prace z pomocą mostu pontonowego.
Na moście Pomorskim Południowym wykonano kolejne elementy z piaskowca, tj. sterczyny i niektóre balustrady. Część balustrad została wymieniona na betonowe. Kamień do przebudowy mostu pozyskano z kopalni w Radkowie. To właśnie z tej kopalni pochodzi 95% piaskowca użytego do budowy strażnic, balustrad czy maszkaronów, które zdobią most. Maszkarony są już po renowacji i w 2022 te ozdobne motywy dekoracyjne powrócą na most.
Na moście Pomorskim ułożono płyty chodnikowe i zamontowano zielone bariery. Barierki w komplecie pojawiły się od strony wschodniej. Robotnicy pracowali nad obróbką płyt chodnikowych u ich podstawy. Prace w kamieniu są trudne przy niskich temperaturach. Zakończenie prac przy chodnikach i barierach umożliwiło wytyczenie bezpiecznego przejścia dla pieszych. Most Pomorski odzyskuje swoją świetność. Wykonawca stawia barierki i obudowuje je płytkami, a kamieniarze budują chodnik. Między mostem Pomorskim Północnym, a ul. Księcia Witolda przygotowano nowe ciągi pieszego. Zamontowano krawężniki i przygotowano podbudowę do ułożenia płyt chodnikowych. Zgodnie z projektem wybudowane zostaną przystanki wiedeńskie dla pasażerów.
Z początkiem roku ruszyły również prace dekarskie na strażnicach na moście Pomorskim Południowym. Zniknęła zarówno blacha, jak i papa, która przykrywała zabytkowe obiekty. Wykonano wszystkie niezbędne prace dekarskie, a na strażnicach pojawiła się nowa dachówka mnich-mniszka i gąsiory.
Ciekawostka!
Firma, która przygotowała pokrycie dachu, ma ponad 100-letnia tradycję i zajmowała się pokryciem dachu na zamkach w Malborku czy Gniewie. Natomiast efektowne rzygacze, czyli dekoracyjne zakończenia rynien dachowych wykonane z tytanu cynku, wyprodukowała wrocławska firma, która stworzyła m.in. replikę smoczego jaja dla popularnego serialu „Gra o Tron”.
Na moście Pomorskim Północnym ustawiono słupy trakcyjne i zamontowano barierki i poręcze. Na ulicy Księcia Witolda wciąż trwają prace drogowe. Beton wiąże torowiska tramwajowe na ul. Pomorskiej od mostu Pomorskiego Północnego do ul. Księcia Witolda. Wykonawca odbudowuje na moście Północnym osłonę przyczółków. Oznacza to, że ciężkie granitowe bloki o wadze 600 kg każdy, wracają na swoje miejsce. Każdy z nich ma swój numer, żeby odpowiednio je ułożyć. Zamontowano słupy trakcyjne od strony ul. Księcia Witolda i rozpoczęto tam prace brukarskie.
W marcu rozpoczęły się prace kamieniarskie, które potrwają kilka tygodni. Kamieniarze mają za zadanie oczyścić strażnice wykonane z piaskowca, które znajdują się od strony ul. Grodzkiej. Z kamienia należy usunąć cement, farby i zanieczyszczenia. Jednocześnie wykonawca kontynuuje prace drogowe na ul. Księcia Witolda. Przygotowano betonową podbudowę pod torowisko tramwajowe. Dla pasażerów korzystających z komunikacji miejskiej powstanie przystanek wiedeński i nowe krawężniki. Toczą się prace na moście Pomorskim Południowym, gdzie powstaną fundamenty wieżyczek. Zostaną odtworzone po latach. Natomiast na wybranym odcinku ulicy Pomorskiej robotnicy przygotują warstwę wyrównawczą z masy bitumicznej pod płyty typu węgierskiego. Na tych płytach powstanie torowisko tramwajowe. Na mostach Pomorskich niedługo zostanie ułożona izolacja ustroju nośnego, a historyczne przeprawy nabiorą kolorów.
W kwietniu wciąż trwają prace przy budowie torowiska i jezdni między mostem Pomorskim Północnym, a ul. Księcia Witolda. Na mostach Północnym i południowym zakończono ułożenie izolacji. Na przeprawach układane są kolejne sieci. Trwa remont wieżyczek od strony ul. Grodzkiej oraz budowa peronów wiedeńskich między mostem Pomorskim Północnym, a ul. Księcia Witolda. Na tej samej ulicy kontynuowane są prace brukarskie. Robotnicy odbudują dach na strażnicach prowadzących na most, a na zachodniej baszcie pojawiła się część nowej więźby dachowej.
