Stopy procentowe w Polsce 2022
Jaki mają wpływ na raty kredytów?
Ekspert wyjaśnia!

Bardzo duży wpływ na gospodarkę mają stopy procentowe. Zmianę stóp procentowych odczuje każdy z nas, ponieważ każda taka zmiana ma bezpośredni wpływ na nasze finanse. Jeszcze kilka tygodni temu można było powiedzieć, że stopy procentowe nigdy w historii nie były tak niskie. Płaciliśmy niższe raty kredytów, co było korzystne dla każdego, kto ma kredyt lub pożyczkę. Jednak pomału musimy pożegnać się z niskimi stopami procentowymi. W związku z coraz wyższą inflacją RPP została zmuszona do podniesienia stóp procentowych. Stało się to już dwukrotnie w ciągu miesiąca.

Jako eksperci kredytowi chcemy Ci przybliżyć bardzo ważny temat, jakim są stopy procentowe. Wielu klientów, którzy spotykają się z ekspertami kredytowymi z kredytwroclaw.pl, zakłada, że stopy procentowe dotyczą tylko tych osób, które mają podpisane umowy kredytowe. Jest to błędne założenie. Dlatego w naszym artykule chcemy opisać, w jaki sposób stopy procentowe wpływają na kredyty, ale też na całą gospodarkę i na nasze finanse. Nawet najmniejsza zmiana stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnem może mieć bardzo duży wpływ na naszą gospodarkę. Jest to instrument, który możemy wykorzystywać w celu zwalczania lub minimalizowania zjawisk, które mają szkodliwy wpływ na gospodarkę. Najlepszy przykład to ostatnie wydarzenia, które pokazują, jak państwo postępuje z rosnącą inflacją. Walka z rosnącą inflacją odbywa się za pomocą m.in. zmianą wartości stóp procentowych.

Dowiedz się, jak mądrze zarządzać swoimi finansami i jak podejmować najlepsze dla siebie decyzje związane z kredytami i innymi zobowiązaniami finansowymi.

Stopa procentowa jest to po prostu cena pieniądza, jaką ponosimy, gdy pożyczamy pieniądze. Musisz wiedzieć, że pieniądz ma swoją cenę i jest ona wyrażona w stopie procentowej. To właśnie od stopy procentowej zależy, ile zapłacimy za pieniądze pożyczone do banku, ale także ile otrzymamy pieniędzy, oddając do banku nasze środku w depozyt, lokując je na lokacie lub rachunku oszczędnościowym. Warunkuje cenę, jaką trzeba będzie ponieść, pożyczając od banku środki, jak również cenę, jaką zapłaci bank, jeśli zdecydujemy się mu oddać środki w depozyt. Stopy procentowe dotyczą również rozliczeń na rynku międzybankowym, czyli transakcji między bankami, ponieważ banki również pożyczają pieniądze między sobą.

Z punktu widzenia klienta, stopy procentowe mają wpływ na decyzję, czy w danym momencie opłaca się brać kredyt, czy lepiej wstrzymać się ze złożeniem wniosku kredytowego. Jednak w skali makro stopa procentowa ma o wiele większe znaczenie. Jednym z celów Rady Polityki Pieniężnej jest zapewnienie stabilności polskiej walucie i niedopuszczenie do jej zbytniego osłabienia. Na decyzje RPP o stopach procentowych duże znaczenie ma inflacja, która zwłaszcza ostatnio daje nam się we znaki. Choć słowo inflacja wywołuje nieprzyjemne skojarzenia i jest dla nas równoznaczna ze wzrostem cen, jednak inflacja, która jest utrzymywana na niskim poziomie i jest pod kontrolą, ma korzystny wpływ na gospodarkę.

Przykładowo, niebezpiecznym zjawiskiem dla gospodarki jest deflacja, czyli długoterminowy spadek cen. Problemy z deflacją miała na przykład Japonia. Inflacja powinna być powodem do niepokoju, gdy następuje ciągły wzrost cen, a siła nabywcza pieniądza zaczyna maleć. Oznacza to, że za daną kwotę możemy kupić coraz mniej. I właśnie w takich sytuacjach widać doskonale, jakie znaczenie mają stopy procentowe. RPP zmniejsza lub zwiększa stopy procentowe, aby zapobiec ciągłemu wzrostowi lub spadkowi cen i po to, żeby bronić wartości złotego. Jednak decyzje RPP nie od razu będą miały wpływ na to, co dzieje się w gospodarce. Efektów decyzji związanych ze stopami procentowymi należy spodziewać się dopiero po jakimś czasie. Czasami gospodarka zaczyna reagować dopiero po roku od obniżenia bądź podniesienia stop procentowych.

Podejmowanie decyzji o stopach procentowych jest to bardzo odpowiedzialne zadania. W Polsce nad stopami procentowymi czuwa Rada Polityki Pieniężnej, czyli organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego. RPP działa na podstawie Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. Skład RPP stanowi dziesięcioosobowe gremium wybitnych specjalistów. Oprócz prezesa NBP w skład Rady wchodzi dziewięciu członków, którzy są wybierani co 6 lat przez Prezydenta RP, Sejm oraz Senat. Długość kadencji Rady ma bardzo duże znaczenie. Po pierwsze zapewnia stabilność Rady i jej decyzji oraz powoduje, że Rada jest niezależna od zmian w jej składzie. Jest to bardzo ważne, ponieważ Rada ma za zadanie odpowiednio reagować na zmiany rynkowe. Decyzje Rady mają bardzo duże konsekwencje ekonomiczne, dlatego Rada musi być niezależna i wolna od wszelkich nacisków. Wszystkie decyzje są podejmowane na cyklicznych posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej.

Jest pięć podstawowych stóp procentowych NBP. Eksperci kredytowi z www.kredytwroclaw.pl przygotowali krótki opis:

• Jedna z nich to stopa referencyjna, która jest ustalana od 1998 roku. Ma duże znaczenie dla zachowania i przywracania płynności w sektorze bankowym. Stopa ta jest to minimalna cena, po jakiej bank organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym. Są to transakcje organizowane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Transakcje te polegają na zakupie lub sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych.
• Stopa lombardowa jest natomiast ustalana od 1992 roku. Jest to cena, po której NBP udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Ważne jest to, że zgodnie z przepisami prawa stopa lombardowa stanowi podstawę do wyznaczenia maksymalnego oprocentowania kredytów i pożyczek. W praktyce jest najwyższym oprocentowaniem na rynku bankowym. Cena pieniądza, poza pewnymi wyjątkami, nie powinna przekraczać poziomu stopy lombardowej.
• Stopa depozytowa jest ustalana od 2001 roku i jest najniższym możliwym oprocentowaniem na rynku bankowym. Określa oprocentowanie 1-dniowych depozytów, jakie składają banki komercyjne w banku centralnym (NBP). W praktyce oznacza to, że oprocentowanie na rynku bankowym waha się pomiędzy stopą lombardową (najwyższą) a stopą depozytową (najniższą).
• Stopa redyskontowa jest ustalana od 1989 roku. Jest to instrument, który ma za zadanie ustalić cenę, po której bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych, które to weksle nabyły od swoich klientów.
• Stopa dyskonta weksli – naliczana w momencie przyjęcia przez bank centralny od banków komercyjnych wcześniej dyskontowanych weksli. Stopa ta nie ma w zasadzie żadnego znaczenia w kształtowaniu polityki monetarnej przez Narodowy Bank Polski. Wynika to z małej popularności weksli w Polsce.

Podejście banku centralnego zmieniło się na przestrzeni lat. Pierwotnie bank centralny zajmował się przede wszystkim kontrolowaniem skalą emisji pieniądza w gospodarce, czyli np. analizą szybkości zwiększania się podaży pieniądza. Zmieniło się to w latach 90. kiedy wprowadzono bezpośredni cel inflacyjny. Na czym polega strategia celu inflacyjnego? Analitycy banku centralnego ustalają optymalny cel inflacyjny na dany okres. Należy podjąć takie działania, żeby ten cel utrzymać. Taki cel inflacyjny został ustalony w 2003 r. i obowiązuje do dzisiaj. Przyjęty cel inflacyjny wynosi 2,5% z dopuszczalnym odchyleniem o 1 p.p. w górę lub w dół. RPP ma odpowiednie narzędzia za pomocą których realizuje cel inflacyjny. Tym narzędziem jest możliwość dostosowywania poziomu podstawowych stóp procentowych. Podczas ustalania wysokości stop procentowych członkowie RPP biorą pod uwagę następujące czynniki:

• Założenia i uwarunkowania polityki pieniężnej na kolejny rok. Cel i instrumenty polityki pieniężnej są częścią projektu ustawy budżetowej, która co rok trafia do Sejmu.
• Prezes NBP ma za zadanie przygotować sprawozdanie z realizacji polityki pieniężnej i zaprezentować je w Sejmie pod koniec danego roku.
• Rada Polityki Pieniężnej przygotowuje raport o inflacji, który zawiera informacje o bieżącej sytuacji i perspektywie polityki pieniężnej. Raport powinien uwzględnić również projekcję inflacji.
• Minutes, czyli sprawozdania z posiedzeń Rady Polityki Pieniężnej, które są publikowane miesiąc po posiedzeniu.
• Informacje po posiedzeniach Rady Polityki Pieniężnej.

Rada Polityki Pieniężnej przyjmując określoną politykę dotycząca stóp procentowych, bierze pod uwagę również sytuację finansów publicznych, a także kurs walutowy.

Kiedy poziom inflacji z powodu różnych zjawisk makroekonomicznych zaczyna rosnąć, rozpoczynają się procesy, które powodują spadek siły nabywczej pieniądza. Za daną kwotę można kupić coraz mniej, a pieniądz traci na wartości. Wynika to z tego, że w obiegu jest za dużo pieniądza. Rada Polityki Pieniężnej chcąc zapobiec dalszemu wzrostowi cen, podnosi w górę stopy procentowe. W ten sposób uruchamia się cały proces, który jest efektem tzw. restrykcyjnej polityki monetarnej. Kiedy rosną stopy procentowe, to rośnie też cena pieniądza. Bank centralny podnosi koszt kredytów, które są udzielane bankom komercyjnym, a te z kolei podnoszą oprocentowanie kredytów, które udzielają swoim klientom. Restrykcyjna polityka monetarna ma swoje zalety i pomaga w walce z inflacją. Jednak warto odpowiednio nią zarządzać, bo może też mieć zgubny wpływ na gospodarkę. Może doprowadzić do obniżenia poziomu konsumpcji i inwestycji, co przyczynia się do spowolnienia gospodarki. Klienci nie są zainteresowani kredytami konsumenckimi, a inwestorzy wstrzymują rozwój firm, ponieważ kredytu są po prostu za drogie. Konsekwencje mogą być bardzo poważne.

Przedsiębiorcy nie inwestują w firmy, nie zatrudniają nowych pracowników, a nawet zwalniają obecnych. Wiele firm zaczyna ciąć koszty. Społeczeństwo również reaguje na podwyżkę stóp. Zamiast inwestowania w instrumenty pieniężne, bardziej opłaca się trzymać pieniądze na dobrze oprocentowanych lokatach. Również mniej pieniędzy wydaje się na różnego rodzaju zakupy, co znowu powoduje, że firmy mniej zarabiają. Oczywistą konsekwencją jest spadek wzrostu PKB. Jednak najważniejszym zadaniem NBP jest dbanie o stabilność rodzimej waluty, dopiero w kolejnym kroku można się skupić na rozwoju gospodarczym.

Jak już pisaliśmy wyżej dużo groźniejszym zjawiskiem od inflacji, może być deflacja. Deflacja to długoterminowy spadek cen. Sytuacja, choć może się wydawać korzystna z punktu widzenia konsumenta, jest niestety niekorzystna w szerszej perspektywie dla firm i całej gospodarki. Obserwuje się następujący mechanizm – konsumenci spodziewają się dalszego spadku cen i wstrzymują się od zakupów. Następuje proces wzrostu siły nabywczej pieniądza, czyli ta sama kwota jest coraz więcej warta, a skutkiem tego jest wzrost zadłużenia kraju. Rada Polityki Pienionej chcąc osiągną cel inflacyjny, jest zmuszona obniżyć stopy procentowe. Nazywa się to ekspansywną polityką monetarną. Polityka ekspansywna nazywana jest również polityką taniego pieniądza. Dzieje się tak, ponieważ niskie stopy procentowe powodują, że w obiegu zaczyna krążyć coraz więcej pieniądza. Kredyty są coraz tańsze i obserwuje się zwiększenie popytu na kredyty konsumpcyjne i inwestycyjne. Dużo łatwiej jest też kredyt otrzymać, rosną inwestycje i konsumpcja. Dzięki łatwiejszemu dostępowi do tanich kredytów przedsiębiorcy inwestują w swoje firmy i zatrudniają nowych pracowników, co przekłada się na wzrost dochodu narodowego. Taki rozwój wypadków jest szczególnie potrzebny w czasach recesji.

Stopy procentowe w Polsce obniżane od roku 2020, osiągnęły najniższy poziom w historii. Rada Polityki Pieniężnej dokonała radykalnego cięcia stop procentowych. Celem było zatrzymanie negatywnych skutków gospodarczych wywołanych pandemią koronawirusa. Zaobserwowane wówczas spowolnienie gospodarcze, wymagało bardzo stanowczych i szybkich decyzji. Na całej tej sytuacji skorzystali kredytobiorcy, którzy mogli zaciągać tanie kredyty i płacić niskie raty. Niestety wraz z problemami gospodarczymi wywołanymi pandemią, czy też wzrostem cen surowców, zaczęliśmy obserwować rosnąca inflację, która zdecydowanie przebiła cel inflacyjny. We wrześniu 2021 r. wynosiła już 5,8%, przy celu inflacyjnym 2,5%. Zaczęło być oczywiste, że Rada Polityki Pieniężnej sięgnie po rozwiązanie, jakim jest podniesienie stóp procentowych. Wzrost stop procentowych to główne narzędzie w walce z inflacją. Zatem nie było niespodzianką, gdy 6 października 2021 roku Rada Polityki Pieniężnej podjęła decyzję o podwyższeniu stóp. Była to pierwsza taka decyzja od 2012 roku. Rada Polityki Pieniężnej komentując swoją decyzję, wskazała jako cel obniżenie poziomu inflacji w średnim okresie do celu NBP. Na kolejną decyzję czekaliśmy mniej niż miesiąc. W dniu 3 listopada RPP podniosła stopy procentowe o 0,75 p.p.

Przedstawmy w tabelce jak kształtowały się stopy procentowe na przestrzeni ostatnich lat:

Jak widać z informacji podanych w tabeli, wysokość stóp procentowych jest wciąż niższa niż w okresie przed pandemią. Dlatego ekonomiści uważają, że należy się spodziewać kolejnych podwyżek stóp procentowych. Zapewne już w 2002 r. Rada Polityki Pieniężnej podejmie kolejne decyzje o podniesieniu stóp procentowych. Większość analityków rynkowych jest zgodna w tej sprawie. Niestety nie jest to najlepsza informacja dla kredytobiorców, ponieważ oznacza to droższe kredyty oraz wyższe raty.

Nasi eksperci kredytowi przygotowali szybką symulację dla standardowego kredytu hipotecznego o wartości 300 000 zł dla umowy na 20 lat. W związku z obecną podwyżką ich raty wzrosną o 70 zł. Natomiast, gdy stopy procentowe wrócą do poziomu sprzed pandemii, wzrost rat będzie bardziej dotkliwy, bo wyniesie nawet 250 zł.

W ciągu roku Rada Polityki Pieniężnej już trzykrotnie obniżyła stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego. Spowodowało to, że stopy procentowe były na rekordowo niskim poziomie. Jeszcze nigdy stopy procentowe nie były na taki niskim poziomie. Cel, jaki przyświecał RPP o złagodzenie skutków pandemii koronawirusa. Jednak rosnąca inflacja niejako wymusiła na członkach RPP decyzję o podniesieniu stóp procentowych. Jak zatem prezentują się aktualne stopy procentowe? Na 4 listopada 2021 roku wartości stóp procentowych są następujące:

Oczywiście dla naszych klientów, którzy są w większość kredytobiorcami, najkorzystniejsza sytuacja to taka, gdy Rada Polityki Pieniężnej obniża stopy procentowe. Obniżka stóp procentowych wpływa na zmniejszenie kosztów kredytu. Kredytobiorcy co miesiąc płaca teraz niższą ratę. Oczywiście mówimy tu o kredytobiorcach, którzy zdecydowali się na oprocentowanie zmienne. Jednak przy zmiennym oprocentowaniu należy też liczyć się ze wzrostem kosztów kredytu i z większymi ratami. Dlaczego tak się dzieje? Stopy procentowe NBP mają bezpośrednie przełożenie na stawkę WIBOR(R). Oprocentowanie kredytów opiera się na stawce WIBOR(R), zatem gdy wzrosną stopy procentowe, wzrośnie też WIBOR(R) i raty naszych kredytów. Największe znaczenie ma to przy długoterminowych kredytach hipotecznych. Oprocentowanie takich kredytów jest zazwyczaj zmienne i z tego powodu może się zmieniać wielokrotnie. Każda osoba, która ma kredyt mieszkaniowy, powinna obserwować decyzje RPP, które będą mieć wpływ na wysokość rat i koszt kredytu. Dlatego zawsze podpowiadamy naszym klientom, żeby się zastanowili, czy wolą kredyt ze stopą procentową stałą, czy jednak wolą kredyt ze zmienną stopą procentową i są w stanie spłacać wyższe raty, gdy stopy procentowe pójdą w górę. Już coraz więcej banków oferuje kredyty ze stałą i zmienną stopą procentową. Kiedy wybierzemy kredyt hipoteczny ze stałą stopą procentową, to zmiana stóp procentowych przez RPP nie będzie miała wpływu na nasz kredyt. Natomiast kredyty ze zmienną stopą procentową składają się ze stałej marży banku oraz stopy referencyjnej WIBOR (R), która może ulegać zmianom co 1, 3 lub 6 miesięcy. Oczywiście oprocentowanie kredytów nie stanowi całego kosztu zobowiązania. Wpływ na koszt kredytu ma również prowizja, ubezpieczenie, dodatkowe opłaty. Dlatego zalecamy sprawdzać Rzeczywistą Roczną Stopę Procentową (RRSO), zanim zdecydujemy się na konkretny kredyt. RRSO zawiera w sobie wszystkie koszty kredytu.

Z powyższego tekstu dowiedziałeś się, jak decyzje RPP wpływają na koszt Twojego kredytu. Kiedy Rada Polityki Pieniężnej obniży stopy procentowe, to koszt Twojego kredytu spadnie, a raty zmaleją. Kiedy dojdzie do wzrostu stóp procentowych, to raty kredytu wzrosną. Jednak, kiedy dokładnie dojdzie do zmiany raty kredytu, kiedy już wiemy, że stopy procentowe uległy zmianie. Otóż, to kiedy odczujemy wzrost lub spadek rat, zależy od zapisów w umowie kredytowej. Kiedy oprocentowanie naszego kredytu oparte jest o stawkę WIBOR (R) 3M, to zmiana oprocentowania kredytu ma miejsce co kwartał. Oznacza to, że nawet co 3 miesiące możemy otrzymywać nowy harmonogram spłat. Konsekwencje zmian stóp procentowych są szczególnie widoczne przy kredytach długoterminowych na wysokie kwoty. Przy spadku stóp procentowych możemy wtedy dużo zaoszczędzić, ale przy wysokich kwotach zapłacimy dużo więcej, niż przypuszczaliśmy, podpisując umowę. Jak już zapewne wiesz, o wysokości oprocentowania kredytu decydują dwa elementy. Jest to marża kredytu oraz przyjęta stawka referencyjna. Z punktu widzenia stóp procentowych, bardziej interesuje nas stawka referencyjna. Stawka referencyjna, czyli inaczej stawka bazowa stanowi o oprocentowaniu wszystkich kredytów. Dla kredytów w złotych jest to WIBOR(R), dla kredytów w euro jest to EURIBOR itd. Ani bank, ani Ty jako klient nie macie żadnego wpływu na wysokość stawki referencyjnej. Wpływ na stawkę referencyjną mają decyzje i działalność Rady Polityki Pieniężnej. Wysokość stawki referencyjnej zmienia się często i regularnie, najczęściej co 3 miesiące. Możemy się zabezpieczyć od zmian WIBORU, wybierając kredyt ze stałym oprocentowaniem. Jak to jednak wygląda w rzeczywistości? Coraz więcej banków ma w ofercie kredyt hipoteczny ze stałym oprocentowaniem. Jednak jest też dużo banków, które oferują kredyty tylko ze zmiennym oprocentowaniem. Sytuacja ta jednak powinna niebawem ulec zmianie, ponieważ Komisja Nadzoru Finansowego, publikując Rekomendację S, nakazała instytucjom finansowym, by do końca bieżącego roku uzupełniły swoją ofertę o kredyt hipoteczny ze stałym oprocentowaniem. Dla klientów oznacza to, że nie muszą się martwić, że raty ich kredytów nagle pójdą w górę, a koszt kredytu mocno wzrośnie. Stałe oprocentowanie oznacza, że przy długim kredycie, nasze raty będą odporne na niekorzystne dla nas zmiany.

Koszt kredytu zależy przede wszystkim od oprocentowania. Oprocentowanie ma bezpośredni wpływ na ratę kredytu. Dlatego im wyższe procentowanie, tym niższa nasza zdolność kredytowa i tym mniejsza maksymalna kwota kredytu hipotecznego. Korzystając z kalkulatora, sprawdźmy, jak wzrost stopy procentowej przełoży się na wysokość rat. O ile więcej będziemy musieli zapłacić? Przyjmijmy następujące założenia: kwota kredytu jest równa 300 000 zł, a okres spłaty wynosi 15 lat (180 rat). Bank pobiera marżę w wysokości 1,5% kwoty kredytu. Oprocentowanie kredytu liczone jest według stawki WIBOR(R) 3M, która na ten moment wynosi 0,72%. Rata na dziś wynosi 1961,07 zł. Przygotowaliśmy symulację, która odpowie na pytanie, co stanie się z ratą, gdy wzrosną stopy procentowe:

W przypadku, gdy:

• WIBOR(R) 3M wzrośnie do 1,72%, rata wzrośnie i wyniesie 2 103,63 zł (+142,56 zł),
• WIBOR(R) 3M wzrośnie do 2,72%, rata wzrośnie i wyniesie 2 252,28 zł (+291,21 zł),
• WIBOR(R) 3M wzrośnie do 3,72%, rata wzrośnie i wyniesie 2 406,90 zł (+445,83 zł).

Przy szybkim wzroście stóp procentowych nasza rata będzie coraz wyższa. Może to być duże obciążenie dla naszych finansów.

Przygotujmy teraz symulację dla sytuacji, gdy stopy procentowe zaczynają spadać. Przyjmijmy następujące założenia: marża banku wynosi 2%, a aktualny WIBOR(R) 3M wynosi 2,51%, zatem oprocentowanie kredytu jest równe 4,51%.

Ile spadnie miesięczna rata kredytu hipotecznego po obniżeniu stopy procentowej przy kwocie 400 000 zł, 350 000 zł i 300 000 zł? Okres spłaty wynosi 20 lat.

Rada Polityki Pieniężnej podejmuje decyzję o obniżeniu stopy procentowej, przez co wskaźnik WIBOR(R) 3M spada z 2,51% do 0,51%. Poszczególne raty kredytów prezentują się następująco:

• kredyt na 400 000 zł, aktualna rata: 2 532,76 zł – po obniżce WIBOR(R) 3M rata wyniesie 2121,56 zł (-411,2 zł),
• kredyt na 350 000 zł, aktualna rata: 2216,16 zł – po obniżce WIBOR(R) 3M rata wyniesie 1 856,37 zł (-359,79 zł),
• kredyt na 300 000 zł, aktualna rata: 2216,16 zł – po obniżce WIBOR(R) 3M rata wyniesie 1 856,37 zł (-359,79zł).

Przy obniżce stóp procentowych rata spada o kilkaset złotych. Przy zmianie WIBOR(R) raty wszystkich kredytów idą w dół, ale najwięcej zyskują osoby, które mają kredyty na wysokie kwoty.

Jest to dość istotne pytanie. Czy banki zawsze muszą dostosować się do zmiany stóp procentowych? Większość umów kredytowych opiera się na zmiennych stopach procentowych. Taki model został przyjęty w Polsce, a część banków nawet nie ma w swojej ofercie kredytów ze stałym oprocentowaniem. W tym i w zeszłym roku sytuacja była dla kredytobiorców komfortowa, ponieważ Rada Polityki Pieniężnej aż trzy razy obniżała stopy procentowe. Kiedy spadły stopy procentowe, to spadł również WIBOR(R). Idąc tym tokiem rozumowania, to również oprocentowanie kredytów powinno spadać razem ze stawką referencyjną. Dokładnie tak samo, gdy rata idzie w górę, przy rosnącym WIBOR(R). Jednak niektóre banki przygotowały się na taką ewentualność i przemyciły w umowie kredytowej zapis o minimalnym oprocentowaniu kredytu. Wielu kredytobiorców po prostu podpisało takie umowy, zgadzając się na taki zapis. Problemem musiał zająć się UOKiK, ponieważ klienci banków złożyli mnóstwo skarg. Stanowisko UOKiK w tej sprawie jest jednoznaczne: „Niedopuszczalne jest ustanowienie dolnego limitu oprocentowania kredytów o zmiennej stopie procentowej z naruszeniem interesów konsumentów (…) Dla kredytobiorców powinno to oznaczać niższe raty kredytów”. Banki, które zastosowały takie zapisy, naruszyły dobre obyczaje, które są określone np. w „Kodeksie etyki bankowej”.

Kiedy stopy procentowe maleją, to kredyt hipoteczny ze zmiennym oprocentowaniem wydaje się dobrym pomysłem. Problem pojawia się wraz ze wzrostem stóp procentowych. Można tego uniknąć decydując się na kredyt hipoteczny ze stałym oprocentowaniem. Jednak zdecydowana większość klientów ma kredyt z oprocentowaniem zmiennym i nie każdy bank oferuje kredyty z oprocentowaniem stałym. Jak można zniwelować skutki podniesienia stóp procentowych? Jak uniknąć drastycznego wzrostu miesięcznej raty? Podajemy kilka sposobów, jak skutecznie zabezpieczyć się przed wzrostem stawki WIBOR(R):

• renegocjacja marży – zapewne nie każdy bank będzie chciał zrezygnować ze swojego zysku, ale warto spróbować. W rozmowie z bankiem podkreśl wieloletnią współpracę, korzystanie z innych produktów banku, czy wzrost wartości nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie. Są to wszystko argumenty, które przemawiają na nasza korzyść, dlatego warto spróbować negocjacji z bankiem.
• krótszy okres kredytowania – im dłuższy okres kredytowania, tym koszty kredytu hipotecznego będą wyższe. Ma to szczególne znaczenie, gdy stopy procentowe rosną. Przy krótszym okresie kredytowania, koszty będą zdecydowanie niższe. Staraj się podpisać umowę/aneks do umowy na możliwie najkrótszy okres. Musisz jednak pamiętać o tym, ze krótszy okres kredytowania, to wyższa rata i ze względu na zdolność kredytową będziesz musiał podpisać umowę na dłużej. Jednak z biegiem czasu Twoja sytuacja może się poprawić i wtedy możesz podpisać aneks do umowy, który skróci okres kredytowania. Pamiętaj tylko, że za aneks będziesz musiał zapłacić.
• nadpłata kredytu hipotecznego – dysponujesz nadwyżkami budżetowymi? Pomyśl o nadpłacie, ponieważ ograniczasz w ten sposób ryzyko wzrostu stopy procentowej. Kiedy dokonujesz nadpłat, to Twoje miesięczne raty stopniowo maleją. Oszczędzasz też w ten sposób na odsetkach. Przy nadpłatach większa stawka WIBOR(R) nie będzie miała aż tak dużego wpływu na koszty kredytu.
• refinansowanie w innym banku – jest to dobry pomysł, do którego zawsze zachęcamy naszych klientów. Nie jesteś przywiązany do jednego banku i do jednego kredytu, a na rynku na rynku mogą pojawić się atrakcyjniejsze oferty. Jeśli możesz skorzystaj z opcji refinansowania kredytu hipotecznego. Oczywiście cała operacja przeniesienie kredytu wiążę się z pewnymi kosztami, ale w ogólnym rozrachunku możesz dużo zyskać.

Do spłaty kredytu powinieneś podejść z głową. Twój domowy budżet nie powinien być maksymalnie obciążony i warto też pomyśleć o oszczędnościach. Zawsze warto mieć nadwyżki budżetowe, które pomogą Ci wyjść z opresji.

Rozpisaliśmy się trochę o tym, jak WIBOR(R) wpływa na raty kredytów. Nie wyjaśniliśmy natomiast, co to jest. WIBOR(R). Najkrócej rzecz ujmując, jest to stawka, według której banki pożyczają pieniądze od innych banków. Jest to cena pieniądza na rynku międzybankowym. Wskaźnik jest wyznaczany przez największe polskie banki w każdym dniu roboczym na tzw. fixingu. WIBOR(R) ma różne warianty, od jednodniowego po 12-miesięczny. Dla kredytobiorców najważniejszy jest jednak WIBOR(R) 3M, czyli 3-miesięczny. Na podstawie WIBOR(R) 3M ustala się oprocentowanie kredytów hipotecznych. Jak kształtuje się stawka WIBOR(R)? Wartość WIBOR(R) jest to wartość, której widełki wyznaczają stopa lombardowa i stopa depozytowa. Najbardziej jest zbliżona do stopy referencyjnej. Żaden bank komercyjny nie pożyczy pieniędzy poniżej stopy depozytowej, bo wtedy bardziej opłaca się ulokować środki w NBP. Tak samo nie pożycza się środków powyżej stopy lombardowej, bo wtedy lepiej pożyczyć pieniądze od NBP.

Kiedy stopy procentowe rosną, kredyty stają się nieopłacalne. Warto wtedy gromadzić pieniądze na lokatach, które mają wtedy wysoki procent. Kiedy Rada Polityki Pieniężnej obniża stopy procentowe, to wtedy opłaca się zaciągnąć kredyt, a Polacy wycofują pieniądze z lokat, które są wtedy niskooprocentowane. Decyzje RPP muszą podejmować racjonalne i przemyślane decyzje tak, żeby koszt kapitału optymalnie stymulował gospodarkę. W zależności od tego, czy jesteśmy w recesji, czy na etapie silnego rozwoju gospodarczego, to bank centralny prowadzi politykę ekspansji bądź politykę restrykcyjną. Wdrożenie danej polityki w życie ma bardzo duży wpływ na wycenę instrumentów rynku kapitałowego. Zmiana stóp procentowych ma bowiem wpływ nie tylko na kredyty, ale na całą gospodarkę.

Rada Polityki Pieniężnej musi mieć solidne podstawy, żeby podjąć decyzję o podniesieniu stóp procentowych. Za podniesieniem stóp procentowych przemawiają konkretne wskaźniki makroekonomiczne, które opisują, na jakim etapie znajduje się obecnie gospodarka. Są to takie wskaźniki jak:

• inflacja,
• stopa bezrobocia,
• tempo wzrostu gospodarczego,
• produkcja przemysłowa,
• sprzedaż detaliczna,
• wysokość kursów walutowych.

Nie bez powodu wymieniliśmy inflację na pierwszym miejscu. Narodowy Bank Polski uznaje inflację za najważniejszy wskaźnik przemawiający za podniesieniem stóp procentowych. Kiedy pieniędzy w obrocie gospodarczym jest za dużo, bank centralny zacieśnia politykę pieniężną i dąży do zmniejszenia inflacji poprzez m.in. podwyższenie stóp procentowych. Po podniesieniu stóp procentowych można zaobserwować następującą prawidłowość. Wyższe stopy procentowe powodują, że kredyty są droższe i zmniejsza się również popyt na nie. Konsumpcja zaczyna słabnąć, a firmy nie inwestują. Inflacja powoli zaczyna spadać, a w konsekwencji także ceny. Wzrost stóp procentowych zachęca również do zmniejszenia konsumpcji na rzecz oszczędzania. Lokaty zaczynają cieszyć się powodzeniem, ponieważ mają wysokie oprocentowanie i są bezpieczną inwestycją. Jak się zapewne zorientowałeś, podniesienie stóp procentowych przez RPP ma za zadanie przede wszystkim stłumić inflację.

W trakcie trwania pandemii RPP trzykrotnie obniżyła stopy procentowe. Pandemia spowolniła gospodarkę i wywołała kryzys finansowy. Jednym z instrumentów, które mogą ożywić gospodarkę w trakcie recesji, jest właśnie obniżka stóp procentowych. Celem takiej operacji jest zwiększenie podaży pieniądza w obrocie. Co jednak dokładnie oznaczają niskie stopy procentowe dla gospodarki? Obniżając stopy procentowe, bank centralny wykonuje ruch w kierunku polityki ekspansywnej. Jest to jeden z kroków w kierunku ożywienia gospodarki. Ceny produktów i usług rosną, natomiast tanieją kredyt, po które sięgają zarówno osoby prywatne, jak i firmy, które inwestują pozyskane w ten sposób środki w rozwój. W czasie niskich stóp procentowych rośnie liczba udzielanych kredytów hipotecznych, a ceny mieszkań rosną.

Wprowadzenie ujemnych stóp procentowych ma konkretny cel. Ten cel to przede wszystkim ożywienie akcji kredytowej. Można powiedzieć, że ujemne stopy procentowe to kara dla banków za zbyt zachowawcze działanie. Banki, zamiast udzielać kredytów, to deponują pieniądze na rezerwach w banku centralnym. Bank centralny poprzez ujemne stopy procentowe chce wymusić poniekąd zmianę w podejściu banków. Banki komercyjne powinny pożyczać pieniądze konsumentom i przedsiębiorcom, a nie je deponować. Na wprowadzenie ujemnej krótkoterminowej stropy procentowej jako pierwszy na świecie dziesięć lat temu zdecydował się bank centralny Szwecji – Riksbank. Banki komercyjne musiały płacić bankowi centralnemu za deponowanie w nim środków. To miało je zachęcić do ożywienia akcji kredytowej. Dzięki ujemnej stopie procentowej cel został osiągnięty.